De belangrijkste hindernissen bij overdracht en opvolging binnen familiebedrijven zijn naast de juridische, fiscale en financiële aard de emotionele en psychologische factoren die spelen.

Bij het overdrachts- en opvolgingsproces komen spanningen eigen aan een familiebedrijf naar boven. Hier kan het belang van conflictmanagement en conflictpreventie niet onderschat worden

Een conflict speelt niet alleen tussen de familieleden, het heeft eveneens een negatieve invloed op de productiviteit van het bedrijf. Niet goed aangepakt, kan dit het familiebedrijf ernstige schade berokkenen. Het kan betekenisvol zijn om tijdig een externe derde in te schakelen, wanneer blijkt dat intern conflictmanagement niet meer lukt. Dit vereist immers goede communicatie en wederzijds vertrouwen, en dat kan door de emoties mank lopen. Bemiddeling als effectieve vorm van conflictresolutie heeft bewezen goed te werken.

Bemiddeling of mediatie is een wijze van conflictoplossing en conflictpreventie bij mogelijkse opvolgconflicten. Dat kan gaan omtrent bestuur, eigendom, bedrijfsstrategie of andere mogelijke conflictbronnen. Een neutrale, onafhankelijke en onpartijdige derde begeleidt de communicatie en de onderhandelingen tussen de partijen. Volgens de Harvard-methode van principieel onderhandelen zal de bemiddelaar peilen naar de werkelijke belangen die spelen. Door het hanteren van objectieve criteria kan een gezamenlijk gedragen en voor iedere betrokkenen aanvaardbare oplossing worden gezocht.

De voordelen waarom bestuurders kiezen voor bemiddeling als vorm van conflictbeslechting of conflictpreventie zijn voornamelijk het vertrouwelijk én vrijwillig karakter.

Vertrouwelijkheid in de zin van confidentialiteit is een absolute voorwaarde. En is ook een onderscheidend kenmerk van bemiddeling in vergelijking met gerechtelijke procedures. Van niet te onderschatten waarde bij het oplossen van conflicten in familiebedrijven.

Vrijwilligheid betekent dat de deelnemers er op elk ogenblik kunnen mee stoppen, wat niet zo is éénmaal men bijvoorbeeld naar de rechter stapt. De praktijk leert dat bemiddeling vaker resulteert in oplossingen die aanvaardbaar zijn voor de verschillende partijen. Precies omdat deze de regie in eigen handen kunnen houden. De partijen werken op eigen tempo. Onder begeleiding van de bemiddelaar wordt luisteren en dialoog aangewakkerd. De partijen kunnen hun noden en belangen aangeven. Ze krijgen ook een beter inzicht over wat voor de andere partij speelt. Soms is dit overlappend, soms ook helemaal niet. Malversaties en mispercepties worden weggewerkt.

Een belangrijk gevolg van het vrijwillige karkater is dat partijen hun eigen verantwoordelijkheid moeten nemen om tot een oplossing van het conflict te komen. Dit draagt bij tot het besef van eenieders aandeel in het conflict en vergroot de onderhandelingsbereidheid. Vrijwilligheid speelt ook een belangrijke rol in de machtsbalans tussen de verschillende deelnemers, doordat geen van hen de ander tot bepaalde oplossingen kan dwingen.

Vaak zit er bij een opvolgingsconflict een rivaliteit tussen de generaties, of tussen de broers en zussen of andere leden van de familie. De machtsverhoudingen zijn dan niet in evenwicht, en spelen in het voordeel van diegene ‘die het voor het zeggen heeft’. Het vrijwillige karakter van bemiddeling zorgt ervoor dat het onevenwicht in de machtsbalans veel minder gaat doorwegen. De noden en behoeften van de zwakkere partij kunnen op een veilige manier naar voren komen. Door interventies zorgt de bemiddelaar ervoor dat elke partij wordt gehoord. En dit laat toe dat er een voor alle partijen aanvaardbare oplossing kan komen.

Kiezen voor bemiddeling bij overdrachts- en opvolgconflicten, zorgt dat niet alleen de juridisch of financiële context in aanmerking komt. Ook relationele en emotionele verwachtingen komen aan bod. En precies dit is essentieel voor het behouden of versterken van de onderlinge relaties in het familiebedrijf.

Voor informatie over bemiddeling, neem contact op met Hilde Celeste De Jonge van De Ronde Tafel Bemiddeling.