Bij conflicten in familiebedrijven is het onmogelijk om familierelaties en zakelijke relaties van elkaar gescheiden te houden. De een informeert de ander op een circulaire manier. Hoewel men zou wensen dat bij conflicten in familiebedrijven de dynamiek van familierelaties wordt losgekoppeld van het zakelijke conflict, toont de praktijk dat dit nagenoeg onmogelijk is.  We zijn een product van onze ervaringen en interacties, en onze eigen specifieke familiecultuur is ingebed in ons wezen, of we dat nu willen of niet.

Bedrijven zijn complexe, dynamische organismen waarin conflicten voortdurend de kop opsteken.  Een bedrijf met familieleden voegt nog een niveau van complexiteit toe aan een al gecompliceerd systeem. De kenmerken van familiebedrijven waardoor ze verschillen van andere bedrijven, zijn ook de elementen die de kern vormen van klassieke conflicten in familiebedrijven.

Klassieke conflicten in familiebedrijven

De klassieke conflicten in familiebedrijven zijn onder meer familieleden die ofwel niet in staat zijn om de taken van een bepaalde functie die ze hebben gekregen uit te voeren, of die niet geïnteresseerd zijn in het volgen van het plan dat voor hen als lid van de familie is opgesteld. Een kind kan bijvoorbeeld zijn hele leven worden voorbereid voor een functie in het familiebedrijf, maar wil er misschien niet bij betrokken zijn.

Andere klassieke conflicten in familiebedrijven houden verband met de opvolging. Deze conflicten kunnen op twee verschillende niveaus bestaan: het ene verwijst terug naar de twijfels omtrent bekwaamheid en twijfels of het familielid de beste kandidaat is voor een managementfunctie in het bedrijf. Het andere verwijst naar het potentiële conflict tussen broers en zussen of andere familieleden omdat zij niet werden gekozen voor een leiderschapsrol. De strijd tussen verschillende familieleden om controle over bepaalde posities en het conflict dat hierdoor ontstaat, kan een zeer negatief effect hebben op de dagelijkse werking van het bedrijf en op iedereen eromheen.

Soms is het probleem dat de oprichter niet “loslaat” om de volgende generatie leiderschap mogelijk te maken. De vaardigheden die je als ondernemer ontwikkelt en de mentaliteit van een oprichter zijn niet altijd voldoende om een ​​bedrijf naar een hoger niveau van succes te tillen. Niet goed aangepakt kunnen deze ‘groeipijnen’  tot enorme conflicten leiden, vooral wanneer de familiedynamiek deel uitmaakt van de mix.

Andere conflicten in familiebedrijven zijn machtsstrijd en discussies over de betaling van dividenden versus herinvestering, meningsverschillen over de toekomstige richting van het bedrijf. Ook geschillen over ontslagvergoedingen en problemen veroorzaakt door scheiding van een van de opdrachtgevers kunnen spelen. Sommige van deze kwesties die worden aangehaald als klassieke conflicten in familiebedrijven zijn uiteraard ook conflicten die zich in elk bedrijf kunnen voordoen.

Wat is dan precies de kern van het verschil?

Goed gerund kan een familiebedrijf een grote intrinsieke kracht uitstralen. De “familie” kan werkelijk een concurrentieel voordeel zijn. Gedeeltelijk vanwege het vertrouwen tussen de familieleden die elkaar zeer goed kennen en aanvoelen.  Wanneer de dynamiek gezond en goed is, gaan vele familiebedrijven beter presteren dan hun grote en kleine niet-familiale concurrenten. Omgekeerd, als de dynamiek van het familiesysteem negatief is, kan de “spillover” gevaarlijk zijn voor het succes van het bedrijf. De invloed, belangen en waarden van de controlerende familie zijn van doorslaggevend belang voor het succes van het bedrijf.

Welke weg kiezen?

Er zijn verschillende benaderingen voor het oplossen van conflicten in familiebedrijven waaronder rechtbank, arbitrage en bemiddeling

Procesvoering in de rechtbank kan kostbaar zijn, niet alleen op economisch maar ook op emotioneel en relationeel, vooral wanneer er familieleden bij betrokken zijn. Het gebruik van deze strategie is tijdrovend en de hoge stress kan niet alleen een negatieve invloed hebben op de betrokken familieleden, maar op het hele bedrijf. Een rechtszaak die door een familielid wordt aangespannen tegen een ander familielid is een ongelukkige uitkomst van een conflict. Zodra deze stap is gezet, kan de impact niet ongedaan worden gemaakt. De gevolgen voor de harmonie in de familie zijn blijvend.

Arbitrage, zoals bijvoorbeeld bij Cepani,  heeft het voordeel van vertrouwelijkheid, wat niet het geval is in een publieke rechtbank. Evenwel qua uitkomst lijkt het onwaarschijnlijk dat alle partijen zullen instemmen met de uitspraak van een bindende arbitrage. Er is altijd een winnaar en een verliezer.  Om dat het bij conflicten in familiebedrijven niet alleen gaat over zakelijke meningsverschillen, maar vaak ook over onderliggende familiezaken is bindende arbitrage wellicht geen optimale oplossing.

Bemiddeling kan een goede optie zijn om conflicten in familiebedrijven op te lossen. Bemiddeling richt  zich op het creëren van oplossingen die voor alle partijen aanvaardbaar zijn én draagt zorg voor de toekomstige relatie. In een familiebedrijf lopen de partijen meestal niet zomaar weg van het bedrijf en dus ook niet van elkaar. De familieleden zijn sterk van elkaar afhankelijk en hebben gedeelde ervaringen en historiek, die allemaal de unieke familiecultuur creëren. Het oplossen van conflicten is essentieel voor het bedrijf én de familie.

Vertrouwelijkheid en onpartijdigheid

Bemiddeling respecteert de volgende onderliggende principes: zelfbeschikking, vertrouwelijkheid, vrijwilligheid, onpartijdigheid en neutraliteit van de bemiddelaar. Het tijdig inzetten van bemiddeling bij conflicten in familiebedrijven kan hoge economische en psychologische kosten helpen voorkomen.

Vooral het inschakelen van een onpartijdige en neutrale derde partij kan nuttig zijn ook voor andere professionelen die betrokken zijn, zoals advocaten, accountants, consultants. Omdat ze in staat zijn hun neutraliteit te behouden in wat soms een zeer emotioneel proces is.

De bemiddelaar geeft structuur geeft aan de discussie, helpt belangen helpt en prioriteiten te stellen. Hij of zij faciliteert de totstandkoming van een overeenkomst met behulp van technieken als her-kaderen, spiegelen en actief luisteren. Waar nodig zal de bemiddelaar op meerdere niveaus werken  en onderliggende familiekwesties aanpakken.  Om vervolgens het zakelijke meningsverschil op te lossen en zo een duurzame oplossing te helpen creëren.

Dit is belangrijk als we kijken naar de emotionele conflicten in familiebedrijven. Door aandacht te hebben voor emoties kan een partij een dieper begrip krijgen van wat iedereen voelt, waar deze emoties vandaan komen, en beschrijven wat ze veroorzaakte. Dit kan het helpen bij het herstellen van vertrouwen.

Familierelaties hebben een lange, diepe, emotionele geschiedenis. Als er een conflict ontstaat, is vertrouwen vaak het ‘eerste slachtoffer’; naarmate conflicten escaleren, neemt het vertrouwen af ​​en neemt het wantrouwen toe. Dit wantrouwen kan van invloed zijn op het vermogen van de partijen om samen te werken om conflicten te overwinnen.

In bemiddeling is er ook ruimte voor emoties

Het creëren als bemiddeling van een veilige ruimte waar emoties kunnen worden uitgedrukt, kan helpen bij het proces van conflictoplossing. Emoties zijn de aanwijzingen die ons helpen de echte behoeften en noden van de andere partij te begrijpen :  waardering, aansluiting, autonomie, status en rol.. Bemiddeling creëert ook een veilige plek om te ventileren en stimuleert reflectie. Het helpt ons emotionele ervaringen te identificeren en helpt ons ‘de dingen anders te zien’.

Door het verleden te bespreken, kunnen de partijen een ander standpunt begrijpen; misschien om een ​​gebeurtenis uit het verleden in een ander licht te zien, gezien het verstrijken van de tijd. En om hun eerste reactie of beoordeling over de gebeurtenis en het individu te heroverwegen. Dit kan uitermate nuttig zijn om de diepere oorzaken van geschillen in familiebedrijven te achterhalen. En om het gesprek op een positievere en productievere toon te zetten.

Er is nooit een one-size-fits-all oplossing voor een complex probleem. Toch is bemiddeling bij conflicten in familiebedrijven beter is voor het bedrijf omdat het minder destructief is. Vroegtijdige interventie in een conflict versterkt de communicatie- en communicatieve vaardigheden. Deze vaardigheden zijn niet alleen nuttig voor de familieleden. De voordelen zijn vooral betere interacties met alle betrokkenen in het bedrijf. Wat de effectiviteit van de organisatie alleen maar kan vergroten. Bemiddeling biedt de beste handelwijze bij het omgaan met het onderliggende conflict in conflicten tussen familiebedrijven.